Category Archives: KEIMENA

Θεωρία και Πράξη της Ψυχιατρικής: To Ψυχιατρείο της Λέρου

«Ποιος μπορεί να τραβήξει στο ουράνιο τόξο μια γραμμή
εκεί που σβήνει η βιολετιά απόχρωση και η αρχίζει η πορτοκαλένια;
Η διαφορά που βλέπουμε στα χρώματα είναι ξεκάθαρη,
όμως σε ποιο σημείο ακριβώς αρχίζει να σμίγει το ένα με το άλλο;
Έτσι λοιπόν συμβαίνει με την τρέλα και τη λογική.»

Η τρέλα αποτελεί για τις κοινωνίες μας ένα διαυγές στίγμα, σημάδι
διαχωρισμού από το Λόγο, το Λόγο που διαχωρίζει ποιος είναι άξιος να μετέχει
της παραγωγής και κοινωνικής αναπαραγωγής και ποιος είναι απαραίτητο να
περιθωριοποιηθεί για να καταστεί αντικείμενο γνώσης, τοξικό, για την βιολογική
ευμάρεια του πληθυσμού, υποκείμενο που πρέπει να ιαθεί. Αντικείμενο της
γλώσσας του Λόγου που τρέφεται από τη μεταφυσική θέση ότι μπορεί μέσω της
επιστημονικής μεθοδολογίας να γνωρίσει την αλήθεια αυτού που από την ίδια
ορίζεται ως τρέλα. Η τρέλα, η εμπειρία της τρέλας, όμως κινείται με τους δικούς της
νόμους, καθορίζεται από τους δικούς τις ριζικά διαφορετικούς γλωσσικούς κανόνες.

Η ψυχιατρική, ως κλινική οντότητα, πέρα από τη μεθοδολογία θεραπείας που
προτείνει και εφαρμόζει, εμπίπτει σε ένα σύνολο μηχανισμών παραγωγής γνώσης
που ως σκοπό έχει τη χάραξη κλινικών σημείων και κριτηρίων για τεκμηριωμένα στο
χώρο της επιστήμης εγχειρίδια, τα οποία συνεχώς διευρύνονται για να
αναδιπλασιάσουν την ισχύ τους με τη βούλα εσωτερικά επαληθευμένων και
επιβεβαιωμένων ερευνών και κλινικών εμπειριών. Αναδιπλασιασμός που
εργαλειακά χρησιμοποιείται και εκτός κλινικών ή καναπέδων μέσα σε πληθώρα
κρατικών θεσμών, από τη δικαστική εξουσία και τις ψυχιατρικές γνωματεύσεις που
τη συνοδεύουν έως το σχολείο. Πλέον ψυχολογία, ψυχιατρική, νευροψυχολογία,
χρησιμοποιούν έναν κοινό κώδικα ο οποίος επικυρώνει με στατιστικά στοιχεία
την εξουσία του ιατρικού βλέμματος. Δεν είσαι ποτέ τρελός αν δεν έχει
κατονομαστεί ένα σύνδρομο που να σε περιγράφει.

Η ψυχιατρική γνωμάτευση ή η ψυχολογική προτυποποίηση θεμελιώνεται στο
δίπολο μεταξύ του υγιούς και του ασθενούς, που στην ουσία περιγράφει την
ικανότητα του υποκειμένου να προσαρμοστεί στις επιταγές είτε για
παραγωγικότητα και αποδοτικότητα στην εργασία, είτε για την αναπαραγωγή του
είδους, είτε ευρύτερα για προσαρμοστικότητα στις κυρίαρχες ηθικές νόρμες. Ο
λόγος περί ψυχικής υγείας στην πραγματικότητα, είτε ταυτίζει το υποκείμενο με το
υγιές πρότυπο είτε με το παθολογικό, διαπερνά το σύνολό της κοινωνίας ως άλλου
βιολογικού οργανισμού που πρέπει να πειθαρχήσει σε ορισμένα πρότυπα ώστε να
καταστεί παραγωγικότερος και να μπορέσει να αναπαράξει τον εαυτό του. Ο
επιστημονικός λόγος που πραγματεύεται τον άνθρωπο αποτελεί ταυτόχρονα ένα
εργαλείο εξουσίας για την καθυπόταξη του ανθρώπου. Οι ανθρωπιστικές
κοινωνίες μας δεν έχουν κανένα πρόβλημα να κατασκευάσουν έναν απόλυτο
Άλλο και να τον εγκλείσουν υπό την ομπρέλα της παθολογίας του, για να τον
‘’διορθώσουν’’ ή απλά να τον αποκλείσουν στο βωμό της ευρύτερης ωφέλειας
και της κοινωνικής ασφάλειας.

Αντιπροσωπευτικότερο παράδειγμα των ακραίων συνεπειών που μπορεί να επιφέρει
στο υποκείμενο ο ψυχιατρικός εγκλεισμός, τόσο για τα ελληνικά δεδομένα
όσο και για τα διεθνή με τη δημοσιότητα και τις διαστάσεις που έλαβε, αποτέλεσε το
Ψυχιατρείο της Λέρου. Η Λέρος είναι το ιστορικό πρότυπο των αδιεξόδων της
ιδρυματοποίησης. Εκεί αναδείχθηκε το τέλμα των παραδοσιακών αντιλήψεων
για τις ιδρυματικές πρακτικές. Η πραγματικότητα του νησιού κατέστη συνώνυμη
της παρακμής, του εξευτελισμού, της απομόνωσης, των αποτρόπαιων συνθηκών
διαβίωσης, μιας απόλυτης δυστυχίας. Ως συνέπεια της διεθνούς κι εγχώριας
κατακραυγής η Λέρος στάθηκε το ορόσημο της απαρχής της ελληνικής
«ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» και παρέμεινε ως ένα ιστορικό παράδειγμα προς
αποφυγή .

Στη βάση όλων αυτών ως Ελευθεριακή Παρέμβαση Φιλοσοφικής καλούμε τον
Θ.Μεγαλοοικονόμου να μιλήσει για την πραγματικότητά της Λέρου την οποία ο
ίδιος έζησε για εννιά έτη ως ψυχίατρος στο ίδρυμα. Παράλληλα άσκησε κριτική
στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση και συνέβαλε στην ανάπτυξη του αντιψυχιατρικού
ελληνικού κινήματος στο πλαίσιο του οποίου εντάσσεται και η παρούσα εκδήλωση.
Τρίτη 23/5 στις 14:00 στην αίθουσα 638

Ελευθεριακή Παρέμβαση Φιλοσοφικής
epf72.squat.gr | epf72@riseup.net

Ανακοίνωση για τους συλληφθέντες της 6ης Δεκέμβρη

8 χρόνια μετά, η κοινωνική εξέγερση του Δεκέμβρη του ’08 παραμένει επίκαιρη. Τότε, με αφορμή την δολοφονία του 15χρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου στα Εξάρχεια από σφαίρα μπάτσου, είχε ξεσπάσει σε όλη την Ελλάδα ένα κύμα μαχητικής αντίστασης ενάντια στην κρατική βία και καταστολή. Τότε όπως και τώρα ο κόσμος του αγώνα είχε έρθει σε σύγκρουση με το Κράτος και τα αφεντικά. Οι συνθήκες υπό τις οποίες διεξάγεται αυτή η σύγκρουση δεν έχουν αλλάξει. Το Κράτος συνεχίζει να επιτίθεται βίαια στην κοινωνία, ανεξαρτήτως του πολιτικού πρόσημου που έχει η εκάστοτε κυβέρνηση. Συνεχίζει να καταστέλλει τους κοινωνικούς αγώνες, να ωθεί μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας στην φτώχεια, να στοιβάζει τους μετανάστες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Όσον αφορά τα πανεπιστήμια προωθεί την ιδιωτικοποίησή τους, με την επιβολή διδάκτρων στα μεταπτυχιακά, ενώ παράλληλα τα θέτει σε ένα καθεστώς στενότερης επιτήρησης και ελέγχου. Όλοι αυτοί οι λόγοι μας δίνουν το έναυσμα για να συνεχίσουμε να κατεβαίνουμε στους δρόμους.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, χιλιάδες άνθρωποι πλαισίωσαν τις διαδηλώσεις της 6ης Δεκέμβρη. Για άλλη μια φορά, όπως ήταν αναμενόμενο, το Κράτος έδειξε τα δόντια του. Στο τέλος της απογευματινής πορείας οι δυνάμεις καταστολής εισέβαλαν στην γειτονιά των Εξαρχείων, πνίγοντας την στα χημικά και προχωρώντας σε δεκάδες συλλήψεις. Παράλληλα, συνέλαβαν και 5 συντρόφους, ένας εκ των οποίων είναι μέλος της ΕΠΦ, την ώρα που ανέβαιναν την λεωφόρο Αλεξάνδρας ερχόμενοι από το ΗΣΑΠ Βικτώριας. Η διττή στρατηγική που χρησιμοποιεί το κράτος ενάντια στον κόσμο του αγώνα είναι σαφής. Από τη μία είναι η πρακτική της αφομοίωσης, που με τόσο περίτεχνο τρόπο έχει εγκολπώσει η “αριστερή” κυβέρνηση στην ατζέντα της για να διαχωρίζει και να καθησυχάζει τους από τα κάτω ώστε να κάμπτει τις αντιστάσεις. Από την άλλη η ωμή βία και καταστολή που συνεχίζει το κράτος να χρησιμοποιεί όταν η πρώτη πρακτική αποτυγχάνει.

Αποκορύφωμα της καταστολής ήταν η βία που ασκήθηκε στον σύντροφο Χ.Κ.. Κοντά στο Πεδίο του Άρεως οι μπάτσοι της ομάδας διας αφού τον καταδίωξαν και τον πέταξαν κάτω, τον ξυλοκόπησαν απρόκλητα. Αποτέλεσμα ήταν να τραυματιστεί πολύ σοβαρά στο γόνατο. Στη διάρκεια της σύλληψης οι μπάτσοι έσυραν τον Χ.Κ μέχρι το βανάκι όπου τον άφησαν να ανέβει μόνος του, ενώ σφάδαζε από τον πόνο. Έπειτα τον άφησαν με σπασμένο το γόνατο να περιμένει επί 2 ώρες στη γαδα, πριν τον πάνε στο νοσοκομείο. Ο σύντροφος χειρουργήθηκε ύστερα από 3 ημέρες και για έξι μήνες δε θα μπορεί να περπατήσει.

Εμείς από τη μεριά μας στεκόμαστε αλληλέγγυοι/ες σε όλους/ες τους συλληφθέντες της 6ης Δεκέμβρη. Στις 19/12 περνάει από δίκη το μέλος της Ε.Π.Φ μαζί με άλλους 3 συντρόφους, με κατηγορίες πλημμεληματικού χαρακτήρα. Η κρατική τρομοκρατία δε μας φοβίζει και δε θα μείνουμε άπραγες/οι απέναντί της. Θα βρεθούμε ξανά στους δρόμους, στις καταλήψεις και τα στέκια μας, στις πολιτικές μας διαδικασίες, για τη συνέχιση των κοινωνικών και ταξικών αγώνων.

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΕ ΟΛΟΥΣ-ΕΣ ΤΟΥΣ ΣΥΛΛΗΦΘΕΝΤΕΣ ΤΗΣ 6ης ΔΕΚΕΜΒΡΗ

ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ-ΑΥΤΟΟΡΓΑΝΩΣΗ

Κείμενο υποδοχής πρωτοετών

ΚΑΛΩΣΗΡΘΑΤΕ ΣΤΗΝ ΕΡΗΜΟ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ

Το πανεπιστήμιο, σύμφωνα με την κυρίαρχη αφήγηση, είναι ο δημόσιος χώρος μέσα στον
οποίο παράγεται μια απενεχοποιημένη και πολιτικά αχρωμάτιστη γνώση, αποκτούνται τα
απαραίτητα εφόδια για την εύρεση εργασίας ενώ ταυτόχρονα θεωρείται το τελευταίο
σκαλοπάτι για την πνευματική και κοινωνική πρόοδο του ατόμου. Αυτή η βολική και
εύπεπτη εικόνα για το δημόσιο πανεπιστήμιο και τη λειτουργία που επιτελεί είναι
καταδικασμένη να σκοντάφτει συνέχεια πάνω στην παραγματικότητα και αυτό φαίνεται
με τον πιο καθαρό τρόπο σήμερα.

Τι σημαίνουν όλα αυτά;
Με λίγα λόγια βλέπουμε ότι το «δωρεάν και δημόσιο» πανεπιστήμιο τείνει και επίσημα
να αποτελέσει παρελθόν, έστω και σαν αυταπάτη.
Στρέφοντας για λίγο το βλέμμα σε
περασμένες χρονιές παρατηρούμε ότι οι κοινωνικές και φοιτητικές κατακτήσεις δέχονται
μια όλο και μεγαλύτερη επίθεση. Αρκούν ως απτά παραδείγματα η κατάργηση του
ασύλου και η βίαιη εισβολή δυνάμεων καταστολής μέσα σε πανεπιστημιακούς χώρους,
το σπάσιμο καταλήψεων των φοιτητικών συλλόγων από «αγανακτισμένους» φοιτητές με
μπροστάρηδες μεγαλοκαθηγητές και τις διοικητικές αρχές του πανεπιστημίου, καθώς και
η σταδιακή απονομιμοποίηση των αποφάσεων των γενικών συνελεύσεων των φοιτητικών
συλλόγων.

Ταυτόχρονα, το οικονομικό βάρος της φοίτησης πέφτει στις τσέπες των φοιτητών/τριών
αφού όλο και περισσότερο καλούνται να πληρώνουν για τη σίτιση, τη στέγαση, τα
συγγράμματα, τις μεταφορές τους και τα μεταπτυχιακά τους. Και αν όλα αυτά δεν ήταν
αρκετά, παρόμοιο «καλλωπισμό» περνάνε και οι εργασιακές σχέσεις μέσα στα ιδρύματα
με την είσοδο του ιδιωτικού κεφαλαίου στις σχολές. Εργολαβίες στις υπηρεσίες
καθαρισμού, σίτισης και φύλαξης της σχολής, απολύσεις εκατοντάδων εργαζομένων,
ελαστικοποίηση των μισθών, όταν και αν αυτοί υπάρχουν. Και όλα αυτά στο βωμό της
αποδοτικότητας και της «αναπτυξιακής προοπτικής» των σχολών.

Η θέση μας μέσα σε αυτήν την κατάσταση.
Μέσα σε αυτό το πλέγμα ελέγχου και διαχείρισης του πανεπιστημίου από διοικητικούς
μηχανισμούς και επιχειρηματίες με ιδιοτελή συμφέροντα και μέσα σε ένα γενικευμένο και
έκδηλο κλίμα παθητικότητας, αδιαφορίας και παραίτησης, η θέση των φοιτητών/τριών
όλο και συρρικνώνεται. Το φοιτητικό σώμα αδυνατεί να παρέμβει στο χώρο του, να
αρθρώσει λόγο και να θέσει υπό διερώτηση μια πανεπιστημιακή δομή και γνώση που του
επιβάλλεται καθημερινά. Για την Ελευθεριακή Παρέμβαση Φιλοσοφικής το πεδίο της
γνώσης και ο τρόπος αναπαραγωγής της είναι ίσως σήμερα το πιο κομβικό σημείο
παρέμβασης,
ένα σημείο που καθιστά εφικτή τη συλλογική δράση, τη δόμηση
αντιστάσεων καθώς και τη ρήξη με την τεχνοκρατική λογική της εξειδίκευσης και τη
ρητορεία περί ουδετερότητας του επιστημονικού λόγου.

Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο δημιουργήσαμε πέρυσι μια Πρωτοβουλία για την κριτική
θεώρηση της γνώσης με στόχο την επαναπροσέγγιση των αντικειμένων μας γνώσης στη
Φιλοσοφική από σκοπιές περιθωριοποιημένες στο πλαίσιο του ακαδημαϊκού γίγνεσθαι.

Από σκοπιές οι οποίες είθισται να προσπερνιούνται στα φοιτητικά αμφιθέατρα και την
κοινωνία γενικότερα. Για μας η όλη προσπάθεια εντάσσεται στο πλαίσιο της
επαναδιεκδίκησης του δημόσιου χώρου του πανεπιστημίου σε όλες του τις όψεις, κάτι
που ούτως ή άλλως αποτελεί κεντρικό άξονα της πολιτικής μας δράσης.

Απέναντι στην κοινωνική και οικονομική παρακμή του πανεπιστημίου, είναι σαφές ότι η
απομονωμένη και εσωστρεφής δράση δεν μπορεί παρά να κρατήσει τα χέρια μας δεμένα.
Χρειάζεται συλλογικός και αδιαμεσολάβητος αγώνας, ούτως ώστε όλοι μαζί να
δημιουργήσουμε πραγματικές βάσεις συλλογικής διαβούλευσης για τη διαχείριση των
θεμάτων μας. Μακριά από παραταξιακές λογικές, η Ελευθεριακή Παρέμβαση
Φιλοσοφικής προσπαθεί να ορίσει ένα αδιαμεσολάβητο περιβάλλον μέσα στο οποίο οι
φοιτητές θα συναντιούνται και θα δίνουν από κοινού σταθερούς και ανυποχώρητους
αγώνες, χωρίς να προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει την παρέμβασή της με εκλογικούς
όρους.

Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε απέχουμε από τους μηχανισμούς ανάθεσης, διαχείρισης και
ελέγχου των κινημάτων (εκλογές και διοικητικά συμβούλια)
σε αντίθεση με όλες τις
υποτιθέμενες «ανεξάρτητες» και μη παρατάξεις (ΑΡΕΝ, ΕΑΑΚ, ΜΑΣ, ΔΑΠ
κοκ.).Προτάσσουμε την αυτοοργάνωση, την αντι-ιεραρχία και τον αυτόνομο πολιτικό
αγώνα, ούτως ώστε οι νίκες και οι ήττες μας να έχουν νόημα για όλους μας. Κανείς δεν
ξέρει με τι προκλήσεις θα μας φέρει αντιμέτωπους το αύριο. Το μόνο που είναι σίγουρο
είναι ότι αυτό το αύριο θέλουμε και μπορούμε να το δημιουργήσουμε όλοι και όλες
μαζί.

Κείμενο καλέσματος για την δημιουργία πρωτοβουλίας για την κριτική θεώρηση της γνώσης

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ, ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΜΙΑΣ ΡΙΖΙΚΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΤΟΥΣ

Ο θεσμός του πανεπιστημίου έχει μια μακρά ιστορία, μέσα στην οποία αναδείχτηκε και πρωταγωνίστησε σε μείζονες κοινωνικούς και ιστορικούς μετασχηματισμούς. Η αυγή του συμπίπτει με τα πρώτα σκιρτήματα της απελευθέρωσης από τις σιγουριές της θεοκρατίας και του Μεσαίωνα. Κάπου στα 1088 οι πρώτες ακαδημαϊκές κοινότητες της αναγεννησιακής Ιταλίας συγκρότησαν το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, ως έναν χώρο μέσα στον οποίο η έρευνα και η επιστήμη θα αναδεικνύονταν και θα απελευθερώνονταν από τις θρησκευτικές δοξασίες και την έρημο του βιβλικού σχολαστικισμού. Ήδη, με λίγα λόγια, από την αρχή το πανεπιστήμιο υπήρξε ανταπόκριση απέναντι σε μια νέα κοινωνική σύνθεση.

Από τότε βέβαια έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Η πτώση των βασιλιάδων της Ευρώπης, οι αστικές επαναστάσεις, η βιομηχανική έκρηξη του καπιταλισμού, η επιστημονική άνθηση της Δύσης, αλλά και οι παράλληλοι προβληματισμοί πάνω στις αξίες και τις κατακτήσεις της. Οι σύγχρονες κοινωνίες έκαναν μεγάλα βήματα τόσο προς τη μεριά της αναζήτησης της ελευθερίας, όσο και προς την αντίθετη. Και το πανεπιστήμιο μαζί με τη γνώση και τις «αλήθειες» της, στεκόταν δίπλα σε όλους αυτούς τους μετασχηματισμούς και τις ιστορικές μεταστροφές, ακολουθώντας, εμπλουτίζοντας και καθορίζοντάς τες. Δεν είναι τυχαίο το ότι όλες οι πολιτικές εξουσίες προσπάθησαν να ελέγξουν το πανεπιστήμιο και το αντικείμενό του, ούτε είναι τυχαίες οι πολλαπλές αντιστάσεις που συνάντησαν στις προσπάθειές τους. Ούτε από την άλλη προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση το γεγονός, ότι σχεδόν όλες οι σύγχρονες πολιτικές εκρήξεις είχαν του ακαδημαϊκούς χώρους ως κεντρικό παράγοντά τους.

Για την Ελευθεριακή Παρέμβαση Φιλοσοφικής το πεδίο της γνώσης και ο τρόπος αναπαραγωγής της είναι ίσως το πιο κομβικό σημείο σχολιασμού και κριτικής μέσα στα πλαίσια της φοιτητικής ζωής. Το αντικείμενο των σπουδών και η πραγματικότητα του αμφιθεάτρου είναι προφανώς ο κεντρικός άξονας που διαμορφώνει τη λειτουργία του και την κοινωνική του ταυτότητα.

Μέσα σε αυτά τα πλαίσια αποφασίσαμε να προβούμε στην ακόλουθη κριτική-κάλεσμα. Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια κάπως πρωτόγονη προσπάθεια ψηλάφησης των ζητημάτων που βλέπουμε να αναδεικνύονται από τον τρόπο διεξαγωγής των σύγχρονων σπουδών και το καθεστώς μέσα στο οποίο συγκροτούνται και αναπαράγονται οι κυρίαρχοι ορισμοί και σημασίες. Και παράλληλα το κάλεσμα που ακολουθεί στοχεύει στη συγκρότηση μιας συλλογικής προσπάθειας επαναπροσέγγισης και ανοίγματος των ζητημάτων που θίγονται, προκειμένου μέσα από εκδηλώσεις και συζητήσεις να γίνει η εκκίνηση μιας συνεχούς διερώτησης πάνω στα αντικείμενα γνώσης, με τα οποία ερχόμαστε κάθε μέρα σε διάδραση.

Η εξειδίκευση και ο κατακερματισμός του αντικειμένου της γνώσης

Η καπιταλιστική αγορά, που πάντοτε χαρακτηριζόταν από την ανάγκη για εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής αποδοτικότητας επέφερε τον καταμερισμό της εργασίας, ο οποίος με τη σειρά του επέβαλε τον κατακερματισμό του αντικειμένου της γνώσης. Μια απλή ματιά στα σύγχρονα προγράμματα σπουδών των «διεθνώς αναγνωρισμένων» πανεπιστημίων καταδεικνύει τη στροφή από το ιδεώδες της ολοκληρωμένης μόρφωσης, στην παραγωγή κατακερματισμένων αντικειμένων σπουδών και επιστημόνων στείρα και απόλυτα εξειδικευμένων σε κλάδους αποκλειστικά χρήσιμους στις επιταγές των εκάστοτε αναγκών της οικονομίας και της παραγωγής. Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της μετατόπισης είναι το τεράστιο πλήθος μοντέρνων τμημάτων μάνατζμεντ, δημοσίων σχέσεων, οικονομικών κλπ., των οποίων μοναδικός σκοπός είναι να καλύψουν την ανάγκη παραγωγής στελεχών για την ατμομηχανή της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης αγοράς.

Η διάσπαση λοιπόν του αντικειμένου της γνώσης για τις ανάγκες προσαρμογής στην καπιταλιστική αγορά στέρησαν από το άτομο τη δυνατότητα συνολικής διερώτησης γύρω από τα θέματα της επιστήμης, μέσα στα πλαίσια της ακαδημαϊκής ζωής.

Η «ουδετερότητα» της επιστήμης

Μία από τις κυρίαρχες προκαταλήψεις όταν μιλάμε σήμερα για την επιστήμη και την ακαδημαϊκή ζωή είναι αυτή που θέλει τη γνώση να περιορίζεται σε μια θεωρητική ουδετερότητα, να μένει δηλαδή εκτός του κοινωνικού πεδίου και των διεργασιών που διεξάγονται σε αυτό. Αν κοιτάξει κανείς την ιστορία της επιστήμης, μέσα κι έξω από το πανεπιστήμιο, θα διαπιστώσει ότι η επιστήμη είναι προϊόν των κοινωνικών ανταγωνισμών της κάθε εποχής, γεγονός που συνακόλουθα καθορίζει το ίδιο το πανεπιστήμιο και το ρόλο του. Η κοινωνική εμπειρία τροφοδοτεί με αντικείμενα ενασχόλησης το πανεπιστήμιο, και το πανεπιστήμιο με τη σειρά του το συστηματοποιεί, το χρησιμοποιεί ανάλογα με τις επιδιώξεις του εμπλουτίζοντας έτσι και διαμορφώνοντας την κοινωνική πραγματικότητα. Η μυωπική αντίληψη ότι η γνώση δεν έχει άμεση σχέση με την κοινωνία που τη γεννά, υπήρξε ο καταλύτης για τη θεσμοποίηση του ορθού λόγου, την αναγωγή του σε μια εξουσία της διανόησης, που λειτουργεί παράλληλα και όχι εντός του κοινωνικού ιστού, και επομένως το κοινωνικό σώμα μόνο επίπλαστα έχει κάποια διάδραση με αυτό.

Η κοινωνική διάσταση της γνώσης

Η θραύση της ψευδαίσθησης περί αντικειμενικότητας της γνώσης μας φέρνει αντιμέτωπους με την απτή πραγματικότητα της κοινωνικής διάστασης της γνώσης. Η γνώση επηρεάζει και επηρεάζεται από την ανθρώπινη κίνηση, όπως και όλα τα πράγματα σε αυτόν τον κόσμο. Και αυτό γίνεται τόσο με θετικό τρόπο, όσο και με αρνητικό.

Η εφαρμογή της επιστήμης στην καθημερινότητα αναδιατάσσει τόσο τις κοινωνικές σχέσεις όσο και τις σχέσεις των ανθρώπων με το περιβάλλον. Το μεγάλο κοινωνικό ζήτημα που ανακύπτει από αυτήν τη διαπίστωση είναι η απουσία κοινωνικού ελέγχου στη διοχέτευση της επιστήμης στην καθημερινότητα. Το χάσμα που έχει δημιουργηθεί μεταξύ ειδικών και μη ειδικών επί των επιστημονικών θεμάτων ενέχει κι ένα ζήτημα ως προς το ποιος αποφασίζει τι είναι σκόπιμο και ωφέλιμο να εφαρμοστεί και τι όχι. Ως εγχείρημα που θέλει να προσεγγίσει τα θέματα της πολιτικής πρακτικής με όρους ισότητας και συναπόφασης και να προωθήσει μια κοινωνική επαναπροσέγγιση των ζητημάτων θεωρούμε ως πρώτη προτεραιότητα να σπάσουμε την προκατάληψη που θέλει την επιστημονική εφαρμογή να κινείται με βάση τις επιλογές κλειστών ακαδημαϊκών συνεδρίων και χρηματοδοτούμενων ερευνών.

Καταρχήν δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στο κομμάτι της έρευνας (ιδιαίτερα στους τεχνικούς τομείς), τόσο η αγορά όσο και οι κρατικές δομές επενδύουν πολλά εκατομμύρια δίνοντας καθοριστική καθοδήγηση ως το προς τα πού θα κατευθυνθούν οι επιστημονικές αναζητήσεις και τα συμπεράσματα. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα να μπορεί να ανιχνευθεί στο παράδειγμα των ΗΠΑ, Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι από την εποχή του ψυχρού πολέμου και μετά, το κομμάτι της έρευνας που αφορά τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς ξεπερνά κατά πολλά δισεκατομμύρια τη χρηματοδότηση άλλων τεχνικών ερευνητικών τομέων, όπως η ιατρική έρευνα. Και ποιος μπορεί να πει ότι «αντικειμενικά» το πρώτο είναι σημαντικότερο κοινωνικά και επιστημονικά από το δεύτερο;

Αλλά και πέρα από το θέμα των καθοδηγούμενων ερευνών, θεωρούμε ότι η παραγωγή και η εφαρμογή της επιστήμης και της γνώσης, αφορά το σύνολο των κοινωνιών. Γι’ αυτό και είναι αυτονόητο ότι η κοινωνία πρέπει να έχει λόγο πάνω στα ζητήματα αυτά, να τα θέτει διαρκώς υπό διερώτηση και να στοχάζεται και να διαβουλεύεται πάνω στις κοινωνικές και ανθρωπολογικές τους συνέπειες.

Το γνωσιολογικό κενό του σύγχρονου καπιταλισμού και η παρακμή του πανεπιστημίου

Η διευρυνόμενη ανάπτυξη της καπιταλιστικής αγοράς, η ανάγκη για νέες δεξιότητες και η τεχνολογική αναδιάρθρωση της εργασίας έχουν δημιουργήσει μεγάλες ρωγμές στο θεσμικό ρόλο, που έχει σήμερα το πανεπιστήμιο. Το μαζικό πανεπιστήμιο έτσι όπως το καταλαβαίνουμε σήμερα δεν μπορεί να καλύψει την ανάγκη για εξειδίκευση που επιτάσσει η σύγχρονη αγορά. Για να δώσουμε ένα απτό παράδειγμα, οι γνώσεις που αποκτά ένας απόφοιτος της πληροφορικής έχουν ήδη ξεπεραστεί τεχνολογικά επτά χρόνια μετά την απόκτηση του πτυχίου του. Το μαζικό πανεπιστήμιο που ανταποκρίνονταν στην εποχή των μαζικών εργασιακών χώρων και της σχεδιασμένης οικονομίας δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη σημερινή ελαστικοποιημένη αγορά. Κάπως έτσι μπορούμε και να εξηγήσουμε και τα φαινόμενα υποτίμησης των πανεπιστημίων, την ελλιπή χρηματοδότησή τους και τις προσπάθειες ιδιωτικοποίησής τους. Όλες αυτές οι τάσεις καταδεικνύουν την προσπάθεια του κράτους να απεμπλακεί από την συντήρηση και την επένδυση σε έναν φορέα που σήμερα φαίνεται ξεπερασμένος και ασύμφορος για τις επιταγές της εξελισσόμενης οικονομίας.

Επειδή όμως δεν είμαστε διατεθειμένοι να πέσουμε σε έναν εύκολο οικονομισμό, οφείλουμε να πούμε ότι όλα αυτά τα χρόνια το πανεπιστήμιο δεν ήταν απλώς μια μηχανή παραγωγής εργαζομένων. Κάθε κοινωνία χρειάζεται κάποια συμβολική νομιμοποίηση και (κυρίως) νοηματοδότηση, ούτως ώστε να στέκεται και να κατοχυρώνει την κοινωνική αλληλουχία. Το πανεπιστήμιο έπαιξε αυτόν το ρόλο με πάρα πολύ μεγάλη επιτυχία κατά τα περασμένα χρόνια, ως εγγυητής των κυρίαρχων αφηγήσεων και νοημάτων, αλλά και του πεδίου μέσα στο οποίο διατυπώνονται. Αυτή τη λειτουργία του δεν έχει βρεθεί κάτι να την αντικαταστήσει. Καθώς λοιπόν τα κράτος κοντόθωρα απαξιώνει και ρίχνει στο κενό το πανεπιστήμιο ως κυρίαρχο θεσμό, ανοίγει και ένα μεγάλο γνωσιολογικό κενό, το οποίο με κάποιον τρόπο πρέπει να καλυφτεί. Το ζήτημα της γνώσης έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στη μέχρι τώρα πορεία των σύγχρονων κοινωνιών και δεν μπορεί να ξεμπερδέψει με αυτήν τόσο εύκολα.

Η επανοικειοποίηση της γνώσης και η χειραφετητική της διάσταση

Αμφισβητώντας τον διαχωρισμό σε ειδικούς και μη ειδικούς, το πρόταγμα της συνολικής διερώτησης πάνω σε όλα τα επιστημονικά πεδία ενάντια στην τεχνοκρατική λογική της εξειδίκευσης, η επιστροφή της γνώσης στην κοινωνική της μήτρα ενάντια στις αφελείς ρητορείες περί ουδετερότητας και πάνω απ’ όλα η πρακτική της συλλογικής διαβούλευσης και παραγωγής κριτικής γνώσης συνθέτουν το πρόταγμά μας για μια νέα τύπου παρέμβαση μες στις σχολές.

Ως Ελευθεριακή Παρέμβαση Φιλοσοφικής πιστεύουμε ότι οι φοιτήτριες και οι φοιτητές σαν συλλογικό σώμα έχουν τη δυνατότητα να συγκροτηθούν και να συζητήσουν πέρα από το διεκδικητικό ρόλο μέσα στον οποίο τον περιορίζουν οι συντηρητικές αριστερίστικες και συνδικαλιστικές πρακτικές. Γι αυτό και αποφασίσαμε να προβούμε στη δημιουργία μιας Πρωτοβουλίας για τη γνώση η οποία ευελπιστούμε να αποτελέσει μια ρήξη με την κυρίαρχη θεώρηση του πανεπιστημίου από τη μία, και με τη μονότονη πατροπαράδοτη διεκδικητική φύση που τείνουν να υιοθετούν τα φοιτητικά κινήματα ως τώρα. Για εμάς όλη αυτή η προσπάθεια εντάσσεται στο πλαίσιο της επαναδιεκδίκησης του δημόσιου χώρου του πανεπιστημίου σε όλες του τις όψεις, κάτι που ούτως ή άλλως αποτελεί τον κεντρικό άξονα της πολιτικής μας πρακτικής.

Στόχος της Πρωτοβουλίας αυτής είναι η επαναπροσέγγιση αντικειμένων γνώσης από σκοπιές περιθωριοποιημένες στο πλαίσιο του επιστημονικού ακαδημαϊκού λόγου οι οποίες είθισται να προσπερνιούνται στα αμφιθέατρα της Φιλοσοφικής, αλλά και γενικά.

Για την επίτευξη του στόχου αυτού καλούμε όποιον και όποια επιθυμεί να συμμετέχει σε ένα κύκλο συζητήσεων και εκδηλώσεων γύρω από τα αντικείμενα γνώσης μας σε μια πρώτη συνάντηση- συζήτηση την Πέμπτη 25/2 στις 15:00 στην αίθουσα 427, για να ξεφύγουμε από τους ορισμούς των αποστειρωμένων αμφιθεάτρων και να προσεγγίσουμε τις σημασίες των απελευθερωτικών κοινωνικών δεσμών.

Πέμπτη 25/2 στις 15:00 στην αίθουσα 427 η πρώτη συνέλευση του εγχειρήματος