Αν και τρεις φορές κάθε χρόνο η καθημερινή μας ζωή περιστρέφεται λίγο ή πολύ γύρω από τις εξεταστικές, πολύ σπάνια σκεφτόμαστε πάνω σ’ αυτές, και ακόμα πιο σπάνια αμφισβητούμε την εγκυρότητα, την αλήθεια τους. Παρ’ όλα αυτά, ο θεσμός των εξεταστικών ενσαρκώνει συγκεκριμένες αξίες και αποτυπώνει συγκεκριμένες κοινωνικές σχέσεις, οι οποίες εντοπίζονται και στο σύνολο των πανεπιστημιακών θεσμών εν γένει, και θεωρούμε ότι δεν πρέπει να αναπαυθούμε αν δεν εξαντλήσουμε την κριτική τους.
Ας αναλογιστούμε, για αρχή, πόσο προσομοιάζει η εξεταστική περίοδος στο πρότυπο του εργοστασιακού ελέγχου. Ο/η εργαζόμενος/η είναι αναγκασμένος να παρουσιαστεί προ των ανωτέρων του και να βάλει τα δυνατά του ώστε να αποδείξει ότι είναι κατάλληλος για να διατηρήσει τη θέση του ή να ανελιχθεί στην αλυσίδα της παραγωγής. Ειδάλλως, απολύεται, συνήθως. Αντίστοιχα, στην εξεταστική οι φοιτήτριες/ες καλούνται να απομνημονεύσουν και να αναπαράξουν μηχανικά ένα ογκώδες σύνολο πληροφοριών για να περάσουν το μάθημα και να πάρουν τελικά το πτυχίο τους. Γιατί μας ενδιαφέρει όμως αυτή η ομοιότητα; Δε θα μας ενδιέφερε, αν δεν απειλούσε αυτό που θεωρούμε ουσία του πανεπιστημίου, δηλαδή το πεδίο και τη δυνατότητα της ανάδυσης δημιουργικότητας και κοινωνικής αμφισβήτησης.
Καταρχάς, ο τρόπος αυτός αξιολόγησης είναι πλήρως συνδεδεμένος με την ίδια τη διαδικασία παροχής της πανεπιστημιακής γνώσης, όπου το εκάστοτε αντικείμενο κατακερματίζεται και διασπάται σε επιμέρους στοιχεία, μέχρις σημείου να μην καταλαβαίνουμε γιατί και για ποιον μαθαίνουμε, ώστε η παπαγαλία να φαντάζει τελικά «λογική επιλογή».. Επιπλέον, η μαζική και τυποποιημένη αξιολόγηση παραβλέπει και δε σέβεται τις ατομικές ιδιαιτερότητες των εξεταζόμενων. Τους αντιμετωπίζει σαν ένα σύνολο απόλυτα ομοίων ατόμων και τους αξιολογεί με ό,τι καθορίζεται κάθε φορά ως «αντικειμενικό» κριτήριο εξέτασης. Αρέσει όμως η εξεταστική; Αν όχι, γιατι δεν την αμφισβητεί κανείς; Πέρα από τις περιστασιακές, άσφαιρες γκρίνιες που ακούμε στους διαδρόμους και τα κυλικεία, η αποστήθιση και η μηχανοποίηση της σκέψης βολεύει μια χαρά όποιον δεν ενδιαφέρεται να αμφισβητήσει την (από έδρας) εγκυρότητα του καθηγητικού λόγου και να αναρωτηθεί για τη χρησιμότητα των όσων μαθαίνει. Όσο δεν ασκούμε τελικά κριτική στην ίδια τη γνώση και το ίδιο το πανεπιστήμιο, θα έχουμε και την εξέταση που μας αρμόζει.
Η εξεταστική, συμπυκνώνοντας, είναι αναπόσπαστο μέρος της συνολικής γραφειοκρατικής-ιεραρχικής οργάνωσης του πανεπιστημίου. Μας αποκλείει ως φοιτητικό σώμα από την άσκηση εξουσίας πάνω στις ζωές και την καθημερινότητά μας, και μας πνίγει ως δημιουργικά άτομα μέσα στην παπαγαλία και την τυποποίηση. Μέσα σ’ όλα αυτά, δημιουργεί εν τέλει τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ένταξή μας στο υπάρχον εργασιακό καθεστώς της επισφάλειας, της πειθάρχησης και της επανακατάρτισης, καθώς θα ‘χουμε ήδη συνηθίσει σε τέτοια «ανθρώπινα» περιβάλλοντα απ’ τα φοιτητικά μας χρόνια..
Προτείνουμε για αρχή, τέλος, μία νέα παράσταση για την εξεταστική. Θεωρούμε ότι πρέπει να συζητάται μέσα στις γενικές συνελεύσεις μαζί με άλλα φοιτητικά/κοινωνικά θέματα, ώστε αντί να εμποδίζει την ανάδυση αγώνων, να συνδέεται μαζί τους. Να μην αποτελεί πια για μας ένα τεχνοκρατικό-διοικητικό ζήτημα του τμήματος, το οποίο θα πρέπει να υποστούμε και αυτήν την φορά καρτερικά. Να διεκδικήσουμε την εξουσία που μας αναλογεί πάνω στην καθημερινότητά μας.
ΝΑ ΠΑΡΟΥΜΕ ΤΗ ΓΝΩΣΗ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΑΣ
ΣΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΑΜΕ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ